Leefbaarheid is een subjectief begrip, dat gaat over het welbevinden van inwoners in relatie tot hun omgeving. Er zijn veel factoren die invloed hebben op de leefbaarheid, zoals buurtkenmerken, de aanwezigheid van voldoende voorzieningen, (sociale) veiligheid, milieu-aspecten zoals geluidhinder of luchtverontreiniging, de kwaliteit van de openbare ruimte, maar ook de wijze waarop de overheid regels handhaaft.

 

Interessant in deze context zijn de plannen van diverse steden om een 15 (of 20) minuten stad (of wijk) te ontwikkelen. Deze stedenbouwkundige ideeën hebben als doel om inwoners binnen 15/20 minuten loopafstand van hun woning toegang te geven tot alles wat ze nodig hebben, zoals voorzieningen, gezondheidszorg, werk en groen. De idee hierachter is dat een dergelijke strategie de afhankelijkheid van auto's vermindert, waardoor de openbare ruimte andere functies kan krijgen, een gezonde leefstijl gestimuleerd wordt (lopen/fietsen) en de leefbaarheid toeneemt (o.a. door betere luchtkwaliteit en toegenomen verkeersveiligheid). Dit alles draagt bij aan een groenere, gezondere en duurzamere leefomgeving. Een mooi voorbeeld zijn de ontwikkelingen in Amsterdam, waar 10.000 parkeerplaatsen opgeheven worden in het stadscentrum om ruimte te geven aan andere functies in de openbare ruimte. Ook andere steden, zoals Melbourne en Parijs hebben vergaande plannen uitgewerkt voor een 15 minuten stad.

 

Om alternatieve vervoerswijzen en voorzieningen in de buurt te stimuleren, spelen technologie en data een belangrijke rol. Zo zijn smartphones inmiddels een soort sleutel tot de stad geworden die ons toegang geeft tot weers-, verkeers- en toeristische informatie. En waarmee we boodschappen bestellen, een deelfiets reserveren of de luchtkwaliteit monitoren.

 

En overheden gebruiken die data en technologie om betere beslissingen te nemen. Dat kan gaan over real time inzicht in de drukte in de binnenstad of het aantal beschikbare parkeerplaatsen, een hittestress kaart, inzicht in de kwaliteit van zwemwater of de verkeersveiligheid. Deze inzichten dragen bij aan het vergroten van de leefbaarheid, mits we de data toepasbaar maken.

 

Er zijn verschillende initiatieven om leefbaarheid concreet en meetbaar te maken, zoals de Leefbarometer van het ministerie van BZK. Aan de hand van 100 indicatoren is elke buurt in Nederland in kaart gebracht.  Aan elk van deze factoren is een wegingsfactor gekoppeld. Daar zitten ook risico´s aan en het laat zien dat veel en meer data niet automatisch tot betere inzichten leidt. Een ander voorbeeld is de recente “Livability Index” van The Economist. Daarin zijn 140 steden onderzocht en is de leefbaarheid bepaald aan de hand van 5 thema's (stabiliteit, gezondheidszorg, cultuur en milieu, onderwijs en infrastructuur), uitgewerkt in 30 criteria is een ranglijst opgesteld. Zo zijn er vele voorbeelden waarin geprobeerd wordt een subjectief onderwerp als leefbaarheid meetbaar te maken en daarmee geschikt voor beleids- of ruimtelijke plannen.

 

De mogelijkheden om technologie en data op een slimme manier te gebruiken om de leefbaarheid te vergroten, zijn legio. Zeker als inwoners, via Citizen Science projecten, nauw betrokken worden bij deze mogelijkheden. Onderwerpen als luchtverontreiniging, hittestress en bodemkwaliteit lenen zich hier bij uitstek voor. Voorbeelden als Snuffelfiets, Hollandsche Luchten, Curieuze neuzen en Telraam zijn enkele goede voorbeelden. Dat sluit ook mooi aan bij de ambities die overheden op dit gebied hebben geformuleerd, bijvoorbeeld in het Schone Lucht Akkoord. Het doel is dat mensen langer, gezonder en met meer kwaliteit leven in hun eigen buurt. Het is evident dat slimme toepassingen bijdragen aan realisatie van deze doelstelling.

 

Met de komst van 5G nemen de mogelijkheden om langer thuis of in de buurt te wonen verder toe. Zo kunnen responstijden van hulpdiensten worden verbeterd door ze voorrang te geven bij kruispunten en kan de hulp ter plaatse verbeteren door een directe verbinding met het ziekenhuis. In Eindhoven is al een proef gedaan met zo’n “connected ambulance”.

 

Er is veel mogelijk om met data en technologie de leefbaarheid in steden te verbeteren. Maar er is ook nog een lange weg te gaan. Niet door het ontbreken van technologische mogelijkheden of bruikbare data, maar doordat de implementatie en het beheer om nieuwe vormen van samenwerking, partnership en ketenregie vragen. 

 

Wil je de mogelijkheden in jouw stad beter benutten? Neem dan contact met ons op. We helpen je graag om een aanpak op maat voor jouw organisatie te maken.